ولایت

پیامبر رحمت و مهربانی که درود و رحمت خدا بر ایشان باد، می فرمایند: «خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد و دوست می دارد اثر این نعمت خود را بر بنده اش ببیند و خداوند دشمن می دارد این که خود را به فقر و سختی افکند و یا تظاهر به فقر نماید».

همیشه فکر می کردم که اسلام دین سادگی است و لباس بر تن، صرف اینکه تمیز باشد، کفایت می کند و گمان نمی کردم، به زیبایی اهمیت چندانی دهد، در این زمینه مطالعه ای کردم، دیدم که پیشوایان دین ما، چقدر به زیبایی و آراستگی ظاهر اهمیت می دادند و حفظ زیبایی ظاهر- به نحوه مطلوب، پسندیده و بدون گناه- را به یاران خود سفارش می کردند. در نتیجه ی مطالعاتی که انجام دادم، دیدگاهم نسبت به زیبایی تغییر کرد و خود را مکلف می دانم که به آراستگی ظاهر خود- البته با حفظ عفاف و عاری از گناه- بیشتر توجه کنم.
آنچه که از تاریخ پیشوایان بزرگ به ما رسیده این است که، این بزرگواران الگوی عملی دستورات دین ما هستند، آراستگی، نظم و زیبایی را در رفتار و ظاهر خود رعایت می کردند، خود این مساله محبوبیت و مجذوبیت آنها را بیشتر می کرد و انسان های با فطرت پاک را به سوی خود می کشاند و عاشق و شیفته خود می ساخت، نورانیت الهی آنها با زیبایی ظاهرشان توأم می گردید و جلوه ی جمال الهی نمود عینی پیدا می کرد و ضمن رعایت عملی به پیروان خود همواره به پاکیزگی، نظافت و آراستگی سفارش می نمودند.

زیبایی در کلام پیشوایان
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) همیشه در آینه نگاه می کردند و موهای سر خود را شانه و آراسته می کردند، گاهی در آب نگاه می کردند و خود را می آراستند، نه تنها برای خانواده اش خود را آرایش می کردند، بلکه برای اصحابش نیز چنین می کردند، در حالی که به سوی اصحابش خارج می شدند، می فرمودند: «خداوند دوست دارد وقتی بنده اش نزد برادرانش می رود، خود را آماده کند و بیاراید». (مکارم اخلاق، الباب الاول، الفصل الخامس، ص 25)
در جای دیگری آن حضرت فرموده اند: «خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد و دوست می دارد اثر این نعمت خود را بر بنده اش ببیند (با برخورداری به جا و به موقع از آن نعمت استفاده کند) و خداوند دشمن می دارد این که خود را به فقر و سختی افکند (از نعمت های خود استفاده ی شایسته نکند) و یا تظاهر به فقر نماید». (میزان الحکمه، جلد3، ذیل زیبایی) .
برخی به اشتباه، آراستگی را با دینداری و یا به معنی دقیق تر کلمه، زهد در تضاد دیده و گاه با مشاهده پوشش آراسته بزرگان دین، آنان را مورد اعتراض قرار می دادند. مثلاً این قداح- از اصحاب امام صادق (علیه السلام)- چنین روایت کرده است: «امام صادق (علیه السلام) در حالی که لباسی زیبا از جنس پارچه های مرو (پارچه ای قیمتی منسوب به مرو) به تن داشت به عباد بن کثیر - صوفی- برخورد نمود، عباد عرض کرد: «یا اباعبدالله! تو از خاندان نبوتی و پدرت علی، امیرالمومنین بود که همیشه کرباس می پوشید، این لباس های فاخر مروی چیست که به تن کرده ای؟» حضرت فرمود: «وای بر تو ای عباد! این چه اعتراضی است که می کنی؟ زینت خدایی و روزی های پاکیزه را چه کسی حرام کرده؟ خدای عزو جل وقتی به بنده اش نعمتی بدهد دوست دارد [اثر] آن نعمت را در بنده اش ببیند». (ترجمه المیزان ج: 8 ص: 116)
بنابراین انسان مومن می تواند در عین بی اعتنایی به آنچه اسباب غفلت او را از خدا و روز بازپسین فراهم می آورد، به ظاهر خویش رسیدگی نموده و آن را به نحو شایسته و مشروع بیاراید و بدین وسیله دین و دینداری را در چشم و دل دیگران زیبا جلوه داده، آنان را به سمت دین جذب نماید، امام علی (علیه السلام) آراستگی را جزو خلق و خوی افراد با ایمان می داند و نیز توصیه می کند: «آن گونه که هر یک از شما خود را برای بیگانه ای می آراید و دوست دارد وی او را در بهترین شکل ببیند، باید برای برادر مسلمانش نیز خود راهمان گونه بیاراید». (وسائل الشیعه ج 5 ص 11 ح5755)
می توان گفت هیچ چیزی مانند استفاده از عطر و بوی خوش توصیه نشده است، شاید بدان سبب است که غالباً افرادی همیشه از عطر استفاده می کنند که آراستگی ظاهری را به مقدار زیادی رعایت کرده اند پس توصیه به استفاده از عطر به معنی توصیه به پاکیزگی، نظم، خوش بو بودن لباس، بدن و به طور کلی آراستگی است
مصادیق آراستگی و زیبایی معصومان

عطر زدن
می توان گفت هیچ چیزی مانند استفاده از عطر و بوی خوش توصیه نشده است، شاید بدان سبب است که غالباً افرادی همیشه از عطر استفاده می کنند که آراستگی ظاهری را به مقدار زیادی رعایت کرده اند پس توصیه به استفاده از عطر به معنی توصیه به پاکیزگی، نظم، خوش بو بودن لباس، بدن و به طور کلی آراستگی است. سفارش شده هر روز خود را با عطر خوش بو کنید و اگر نمی توانید یک روز در میان این کار را انجام دهید و حداقل استفاده از عطر در روز جمعه را ترک نکنید، پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) می فرمایند: «بوی خوش قلب را می گشاید». (الکافی، ج6، ص 510) امام صادق (علیه السلام) نیز فرموده اند: «نماز با بوی خوش بهتر از هفتاد نماز بدون آن است». (مکارم الاخلاق، ص 42) از این حدیث می توان نتیجه گرفت، که نه تنها ظاهر آراسته در ارتباط با سایر مسلمانان لازم است، بلکه به عنوان یک بنده در ارتباط با خدا نیز این آراستگی را باید به نحوه احسن حفظ کرد.

لباس تمیز و زیبا
می دانیم زندگی در گذر زمان همراه با تغییر و تحول است و همگام با آن وسایل، امکانات زندگی و ذوق و سیلقه مردم تغییر می کند، پوشاک نیز از این قاعده جدا نیست. روشن است چنان چه کسی مطابق عرف عمومی رفتار نکند انگشت نما خواهد شد و این پسندیده نیست و بلکه نکوهش شده است. در روایات آمده است که خداوند از لباس انگشت نما خشمگین می شود. مرتب بودن، تمیز بودن و حتی رنگ لباس در روایات اهمیت فراوان دارد.

آرایش مو
یکی از زیبایی های مردان، موی سر و صورت است که به آرایش آن سفارش شده است، چنانچه امام صادق (علیه السلام) فرموده اند: «هر کس که مو می گذارد از آن به خوبی مراقبت کند و گرنه بتراشد» (میزان الحکمه، جلد 2 ذیل زیبایی) و نیز فرموده اند: «کسانی که موی بلند دارند، فرق بگذارند». (الکافی، ج 6، ص 285)
از بلند شدن موی صورت نیز به شدت نهی شده است چنان چه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) همراه باران بودند، مردی با ریش بلند بر آن حضرت گذشت و حضرت فرمودند: «اگر این مرد ریش خود را مرتب می کرد چه ضرری داشت؟» فرموده ی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) به آن مرد رسید و او نیز موی خود را اصلاح کرد (نه کوتاه و نه بلند) و سپس نزد پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) آمد، هنگامی که پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) وی را دید خطاب به یاران فرمودند: «شما هم چنین کنید». امام کاظم (علیه السلام) فرمایش کرده اند که: «موی سر، اگر بلند شود، دیده به ضعف می گراید و فروغ نورش می رود، امّا کوتاه کردن مو، دیده را جلا می دهد و بر فروغ نور آن می افزاید». (بحارالانوار، جلد 76، صفحه 85، حدیث 10)
احادیث نقل شده، دلالت بر این امر دارد که پیشوایان دین ما، افزون بر تأکید به حفظ آراستگی و زیبایی ظاهر از جمله: عطر زدن، لباس تمیز و زیبا و آرایش مو، بلکه در لابه لای سخنان گوهر بار خود، نحوه ی بهتر استفاده را نیز بیان کرده اند. به طور مثال، عطر زدن مداوم یا حداقل هفته ای یک بار را فرموده اند. در زمینه ی لباس، لباس سفید را ارجحیت داده اند.
امروزه طراحان لباس، رنگ سفید را مایه ی آرامش و تازگی می دانند. در آرایش مو، به کسانی که موی خود را بلند می کنند سفارش شده که از آن به خوبی مراقبت کنند و گرنه تراشیده شود. یعنی اگر حوصله ی تمیزی و مراقبت از موی خود را ندارید آن را کوتاه کنید که ظاهر زشتی نداشته باشد. نگاه دقیق معصومین به حفظ زیبایی ظاهر، هر مسلمانی را بر آن می دارد که در دیدگاه خود نسبت به آراستگی و زیبایی تجدید نظر کند و مطابق سفارش آن پیشوایان عمل کند. در آخر ذکر این نکته لازم است که خودآرایی در اسلام باید از راه حلال باشد و گرنه قناعت به آنچه فرد دارد، کفایت می کند.

منابع:
منتظری، اشرف، زینت و زیبایی در اسلام
«بررسی زیبایی از نگاه اسلام» پایگاه اطلاع رسانی حوزه